Wat zijn denkinstrumenten?
Denkinstrumenten zijn hulpmiddelen voor leidinggevenden in het onderwijs bij het aansturen van individuele medewerkers en (school)teams. Deze instrumenten zijn ontleend aan vijf belangrijke thema's uit de klassieke filosofie, die vertaald zijn naar de hedendaagse onderwijspraktijk en de rol van de schoolleider. De denkinstrumenten ondersteunen zo de leider in het reflecteren op de eigen werkwijze van leidinggeven.
Hierbij wordt een beroep wordt gedaan op het 'hogere orde denken' van de leidinggevende. Het rijke denkrepertoire van filosofen blijkt hiervoor een waardevolle bron. Vanuit de vijf filosofische thema's wordt een praktische vertaling gemaakt naar leiderschap in de hedendaagse praktijk in het onderwijs. De instrumenten hebben allemaal de metafoor van een gereedschap en zijn praktisch toepasbaar.
Denkinstrumenten voor leidinggevenden in het onderwijs: het BOEK
Het boek beschrijft naast de instrumenten ook vijf typen denkers waarmee de lezer zich kan identificeren. Dat vergroot het eigen inzicht en maakt de toepasbaarheid van de instrumenten effectiever. Het praktische en reflectieve boek is een combinatie van een studieboek en een werkboek. Doelgroep: alle leidinggevenden in het onderwijs, van bouwcoördinator tot schooldirecteur tot onderwijsbestuurder. In het boek zijn enkele casussen opgenomen en zijn inzichten verwerkt van prominente leiders.
Vijf typen denkers
Auteurs Jan de Bas en Ed Verhage onderscheiden vijf typen denkers:
- De analytische denker
- De creatieve denker
- De humane denker
- De wezensdenker
- De holistische denker
In het boek worden deze typen denkers nader toegelicht. In de beschrijving van zowel de denkgereedschappen als de casussen wordt een relatie gelegd met deze typen denkers.
Denkinstrumenten (denkgereedschappen)
Er worden in het boek 22 denkinstrumenten (in de metafoor van gereedschappen) aangeboden. Deze worden volgens een vast patroon uitgewerkt, waarbij wordt verwezen naar belangrijke filosofen en literatuur. Een aantal toonaangevende leiders die door de auteurs zijn geïnterviewd benoemen in het boek hun ervaringen met en zienswijze op de gereedschappen. Hierdoor is het boek herkenbaar en praktisch voor leidinggevenden in alle onderwijssectoren.
Boek bestellen
Dit boek helpt je als leidinggevende in het onderwijs om op basis van vijf thema's uit de filosofie denkinstrumenten in te zetten, waarmee je medewerkers kunt aansturen. Deze instrumenten ondersteunen je bovendien in het reflecteren op jouw werkwijze in het leidinggeven aan een team.
In Denkinstrumenten voor leidinggevenden in het onderwijs. Onderwijsbegeerte in de praktijk worden tweeëntwintig denkinstrumenten beschreven die helpen bij het leidinggeven op school. Voorbeelden zijn het werkoverleg (socratisch gesprek), de multitool (creatief denken), de passer (omtrekkende beweging) en het beeldgesprek (leiding geven op afstand). Alle instrumenten zijn ontleend aan de filosofie. Filosofen beschikken immers over een rijk denkrepertoire, waar leidinggevenden uitstekend gebruik van kunnen maken.
De gereedschappen zijn gerelateerd aan vijf thema's: zijn, denken, doen (ethiek), taal en de mens. Deze wijsgerige thema's sluiten aan bij onderwerpen waar leidinggevenden veel mee te maken hebben. De instrumenten zijn praktisch toepasbaar en kunnen worden benut bij onderwerpen als moreel leiderschap, het denken over vrijheid van handelen, het voeren van complexe gesprekken, de maakbaarheid van een team, diversiteit aan denkpatronen en zelfreflectie.
Dit boek beschrijft bovendien vijf typen denkers (leiders): de analytische denker, de creatieve denker, de humane denker, de wezensdenker en de holistische denker. Welk type denker past het meeste bij jou? En hoe kun je hier gebruik van maken? Dit boek biedt handreikingen aan jou als leider om te ontdekken welk type denkgereedschap het beste bij jou past. Welk instrument heeft jouw voorkeur in een specifieke situatie? De gereedschappen zijn gekoppeld aan (combinaties van) de typeringen.
In dit boek zijn interviews verwerkt die gehouden werden met tweeëntwintig prominente leiders in het onderwijs en van organisaties die functioneren in een educatieve setting. Er staan in dit boek tips van onder andere Hugo de Jonge, Henk Oosterling en Erik van 't Zelfde; stuk voor stuk experts in het leidinggeven in het onderwijsveld. Hun good practices met bepaalde gereedschappen worden beschreven. Dat zorgt ervoor dat dit boek een praktisch karakter heeft; je kunt meteen met de teksten in de praktijk aan de slag.
Denkinstrumenten voor leidinggevenden in het onderwijs. Onderwijsbegeerte in de praktijk levert een bijdrage aan het professioneel reflecteren en handelen van leidinggevenden, van basisscholen tot universiteiten.
Om Stephen Covey aan te halen: dit boek kan ervoor zorgen dat je je zaag scherp houdt.
Jan de Bas (1964) is docent filosofie en oprichter en eigenaar van het cursusbureau Filosofiegroep Rotterdam. Hij publiceerde Kan een bloemkool denken? Lessen in filosoferen (2016). Ed Verhage (1971) werkt als zelfstandig interim-directeur in het basisonderwijs en als adviseur aan leidinggevenden en bestuurders. Hij is oprichter en eigenaar van Sqope, een bureau voor training en advies in het onderwijs.